’n Krantenbericht uit 1994: ‘Wegafsluiting in verband met carnaval in Cuijk. In verband met de carnavalvierders, die binnenkort weer hossend door de straten van Cuijk en St Agatha zullen trekken, neemt de gemeente een aantal verkeersmaatregelen. (..) In Cuijk is van donderdag 10 februari tot en met dinsdag 15 februari de Maasstraat tussen de Kerkstraat en de Grotestraat afgesloten. Dat geldt van af zaterdag 12 februari ook voor de Korte Molenstraat, de Grotestaat tussen Maasveld en Deken van den Ackerhof, de Kerkstraat van af de splitsing met de Grotestraat en de Fraterstraat.’

Half Cuijk afgesloten voor doorgaand verkeer? Cuijk, oort van energie legt de boel plat, waarvoor? Nou, het vijfde seizoen bijvoorbeeld. De wereld op z’n kop (topsy-turvy world voor de jeugd van nu) betekent ook even de boel de boel laten en aandacht voor andere zaken. Feestend Cuijk neemt het centrum in bezit. Op zondag is er alle ruimte voor de Optocht en zijn publiek. Waarbij gezegd dat volgens de Nölers deelnemen belangrijker is dan kijken.

Vrijwilligers vormen het cement van de samenleving, ook een carnavalsvereniging kan niet zonder. Een optocht vereist de inzet van velen; optochtcommissie, bouwers, begeleiders, juryleden enz.. Zouden de zondagse toeschouwers van de carnavalsoptocht beseffen hoeveel voorbereiding, tijd, inspanning, zweet en afzien hieraan vooraf zijn gegaan?

De voorbereiding start al heel vroeg in het seizoen; welke route, zijn er obstakels op de route om rekening mee te houden, de politie moet op de hoogte blijven, de juiste vergunningen moeten op tijd aangevraagd worden bij de gemeente, dranghekken regelen, EHBO, zijn we nog iets vergeten? Een ding valt niet te regelen, het weer. Zonnig en koel winterweer is ideaal, maar waar kun je dat bestellen.

1969, het jaar van Prins Helmuth Hagemann. In de dagen voor carnaval was er al een flink pak sneeuw gevallen en in de nacht van zaterdag op zondag (de dag van de optocht) kwam daar nog een het een en ander bij, het sneeuwde de hele nacht. In bijna het hele Land van Cuijk werden optochten afgelast, zo niet in Cuijk. Optochtleider Louis van der Veen, die in het dagelijkse leven ervoor zorgt dat treinen rijden, wat er ook gebeurt, liet iedereen weten: “De optocht gaat gewoon door”. De Sneeuwoptocht was geboren. Huub Jacobs (zie venster coole Huub onder Kuukse Minse) ging met de sneeuwschuiver aan de slag en de optocht kon starten. Prins Helmuth veranderde in een sneeuwprins en de cognac, een jaarlijkse traktatie van slijterij van den Hoek, smaakte beter dan ooit. Het werd een geweldige optocht.

De optochtcommissie geeft ieder jaar een brochure uit. Daarin vinden de aspirant deelnemers tips, richtlijnen en suggesties. Een van de tips, korte teksten, groot en duidelijk, want de optocht gaat in een flits voorbij. Liever geen ordinaire of platvloerse teksten. De draak steken met iets, altijd welkom. Als je kar getrokken wordt door een tractor, dan wel graag een schone. Het peil moet hoog zijn en blijven, desnoods worden er nog vlak voor de optocht begint maatregelen getroffen. De commissie zorgt tevens voor een goede balans in de optocht, een afwisseling van wagens, groepen, paren en enkelingen. Een mooie optocht is ook een stimulans voor de toeschouwers een extra duit in het ‘s Gooierszakje te doen, zo komen er ook centjes binnen om weer te delen (prijzen bv). Veel aandacht wordt besteed aan de jeugd, die mag in al het geweld niet ten onder gaan.

De Nölers hechten veel waarde aan deelname van jongeren, dat is ook voor hen de toekomst. Het begon zelfs met een kinderoptocht, met hulp van zuster Benilda en kleuteronderwijzeres Riet Manders. Die tocht begon op de rolschaatsbaan in Cuijk-Noord en eindigde bij het gemeentehuis. Met onderweg, ter hoogte van de spoorwegovergang, een versnapering. Alhoewel steeds meer ouderen zich aansloten bij deze kinderkaravaan, bleven de Nölers hardnekkig spreken over een jeugdoptocht – de gemeente verstrekte alleen subsidie voor een ‘kinderoptocht’.

Inzet en fanatisme gaan soms ver bij het bouwen van een vehikel of wagen. Er zijn verhalen bekend over het werken aan een wagen onder een carport, terwijl het vriest. De verf komt dan niet meer van de kwast en de bouwer zelf ziet blauw van de kou. Of over een fervente deelnemer uit Cuijk-Noord, die in zijn huiskamer aan een nieuwe creatie werkte, die was zo groot dat het bankstel naar buiten verhuisde, voor een paar weken! Voor dit soort mensen hebben de Nölers de ‘Ontberingstrofee’ in het leven geroepen.

Een deskundige jury kent de prijzen toe in de verschillende categorieën. Hun uitspraak is bindend, maar daar wordt uiteraard ieder jaar weer stevig over genöld. Tot 1970 vond de prijsuitreiking plaats op het bordes van het gemeentehuis, het jaar daarop verhuisde dat naar de Schouwburg.

Voor de prinsenwagen, het visitekaartje van de Nölers, bestaat een aparte wagenbouwcommissie. De eerste leek op een brug, burgemeester Jansen hoopte op een vaste oeververbinding over de Maas. Daarna zijn de prins en zijn gevolg rondgereden in een koets, een treintje van een kermisexploitant, een reuze-karnavalssteek, een Generaalsfiguur, in de Tukker Pils, een boomstam, de laatste Cuijkse Maanvis, iets met vijf olifanten, een wereldbol, de klokketoren van het gemeentehuis en een torenwaterval van aluminium. Werk zat voor de bouwers dus, die moeten zich geen jaar verveeld hebben.

Een optocht zonder muziek kan natuurlijk niet. De Houwers en de Bloazers, fanfare Ceacilia, harmonie Gaudete en muziekgezelschappen uit St Agatha, Katwijk, Gassel, Linden en Vianen zorgen jaarlijks voor veel vrolijke noten en muzikaal vertier. Een bijna niet te tellen aantal vrijwilligers zet zich zo in voor een jaarlijks feest dat verbindt. De participatiemaatschappij op z’n best.

Beste lezer, dit was de laatste in een reeks vensters over het Kuukse Carnaval (voorheen met een ‘k’). Ik heb hiervoor een reeks boekjes geraadpleegd, verschenen in 1992 en geschreven door Theo Peters Sengers. Ik hoop geen inbreuk te maken op auteursrechten oid, ik wil deze verhalen graag onder de aandacht brengen van een groot en jong publiek.

Opdat ons erfgoed levendig blijft.